Υπάρχουν διάφορα είδη κύστεων της ωοθήκης. Οι πιο συχνές είναι οι λειτουργικές κύστεις που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του καταμήνιου κύκλου και συνήθως είναι 2 ειδών:
Κύστεις ωοθυλακίων : Εμφανίζονται όταν το τοίχωμα του ωοθυλακίου (του σάκου που περιέχει το ωάριο) δεν σπάει -ώστε να απελευθερωθεί το ωάριο- και έτσι το ωοθυλάκιο συνεχίζει να μεγαλώνει. Συνήθως οι κύστεις αυτές εξαφανίζονται μετά από 1-3 μήνες (είτε αυτόματα είτε με τη χρήση αντισυλληπτικών)
Κύστεις ωχρού σωματίου : Εμφανίζονται όταν το ωχρό σωμάτιο δεν απορροφάται λίγες μέρες μετά την απελευθέρωση του ωαρίου, αλλά γεμίζει υγρό ή αίμα. Συνήθως οι κύστεις αυτές εξαφανίζονται μετά από λίγες εβδομάδες. Μπορούν να προκαλέσουν μικρή αιμορραγία εσωτερικά και πόνο στην κοιλιά ή ακόμα και συστροφή της ωοθήκης με σημαντικό άλγος
Άλλα είδη κύστεων είναι τα ακόλουθα:
Ενδομητριώματα : Εμφανίζονται σε γυναίκες με ενδομητρίωση. Οι κύστεις αυτές μπορεί να προκαλούν πόνους λίγο πριν την περίοδο και κατά τη διάρκειά της, αλλά και κατά την σεξουαλική επαφή
Κυσταδενώματα : Σχηματίζονται από κύτταρα της εξωτερικής επιφάνειας της ωοθήκης. Συνήθως οι κύστεις αυτές είναι γεμάτες με ορώδες ή κολλώδες περιεχόμενο. Μπορεί να μεγαλώσουν σε μέγεθος και να προκαλούν πόνο
Δερμοειδείς κύστεις : Περιέχουν διάφορους τύπους κυττάρων. Το περιεχόμενό τους μπορεί να είναι λίπος, τρίχες, δόντια κτλ. Οι κύστεις αυτές μπορεί να είναι μεγάλες σε μέγεθος και να προκαλούν πόνο
Τέλος, υπάρχουν και κύστεις των ωοθηκών που είναι κακοήθεις (καρκίνος)
Η διάγνωση των κύστεων των ωοθηκών μπορεί να γίνει κατά την ψηλάφηση εάν το μέγεθός τους είναι μεγάλο. Σε περίπτωση που υποψιαζόμαστε κύστη, συνιστάται:
Υπερηχογράφημα : Ο γυναικολόγος μπορεί να μετρήσει το μέγεθος, το σχήμα, την ακριβή τοποθεσία και το περιεχόμενο (υγρό ή στερεό) των κύστεων
Αιματολογικές εξετάσεις : Ελέγχεται η πιθανότητα ορμονικών διαταραχών, η φύση της κύστης αλλά και η πιθανότητα κακοήθειας.
Η αντιμετώπιση των κύστεων των ωοθηκών ποικίλλει ανάλογα με τη φύση και το μέγεθός τους και διακρίνεται σε συντηρητική παρακολούθηση, φαρμακευτική αγωγή ή χειρουργική αντιμετώπιση.
Αποτελεί κανόνα να αφαιρείται κάθε κύστη μεγαλύτερης των 10 εκ., αφού οι λειτουργικές κύστεις σπανίως ξεπερνούν τα 7 – 8 εκ σε μέγεθος. Στις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση, σύνθετες κύστεις ή κύστεις μεγαλύτερες των 5 εκ. καλό είναι να αφαιρούνται χειρουργικά, εξαιτίας του σχετικά αυξημένου κινδύνου κακοήθειας.